Yazar: Haldun Taner

Para delikanlıları Abid ve Zahid Ağa’nın fakir çırakları Şaban ile Mestan arasındaki basit bir tartışmanın nasıl milli bir davaya dönüşerek Abdalya’nın ülkesinin bölünmesine yol açtığını ve kapitalist sistemin kusurları konu ediniliyor.

Özet

Masallar diyarı Abdalya’da patronundan habersiz çırağı Şaban, müşteri bulma ümidiyle panayıra gitmek için yola çıkar. Eşeğin çırağı Mestan, patronunun yokluğundan yararlanarak kendisine eşek kiralamaya gelen Şaban’a kibir göstermek için eşek sahibinin kendisi olduğunu söyler. Sıkı bir pazarlıktan sonra ikili eşeği alıp yola çıkar. Hava çok sıcak olduğu için yolda dinlenmek isterler. Durduklarında Şaban eşeğin gölgesinde biraz kestirmek ister. Mestan, eşeğin gölgesinin de kirasını ödemesi gerektiğini iddia etmeye başlar. Şaban eşeği kiralarsa gölgesini de kiralayacağını söyleyerek parayı vermeyi reddeder. Bu kısır tartışma sonuçsuz kalınca, doğruyu yanlıştan ayırmak için mahkemeye giderler. Mahkemeye başvuran çıraklar dava masrafı çıkınca vazgeçmek isterler ama iş işten geçer. Bir avukat tutup davaya devam etmeleri gerekir. Bir seansta bitebilecek dava uzadıkça uzar. Mestan ve Şaban arasındaki çekişme aşılarak tüm ülkeye yayılarak suni bir gündem oluşturulur. İki çırak, davanın vatan millet davası gibi büyütülmesine alet olur. Çırakların mensubu olduğu tarikatlar, siyasi gruplar, basın, esnaf locaları karışır.

Sonunda Şaban haklı diyenlerle Mestan haklı diyenler arasındaki kutuplaşma Abdalya’yı ikiye böler. Siyasi partilerin isimleri bile “Eşekler” ve “Gölgeciler” olarak değişir. Oyundaki tek mantıklı kişi olan ozan dışında kimse bu tartışmanın saçma, mantıksız bir meseleden kaynaklandığını anlamaz veya kabul etmez. Ozan hain de olabileceği, doğru söylediği için toplumdan dışlanır. Olayları şaşkınlıkla izleyen Karakaçan ise en çok acı çeken taraf olur. Mahkeme buna el koyar. Çıraklar, davadan kaçınmak için onu öldürmeye bile çalışır. Bu kargaşa ve çekişmede, para babaları Zahid ve Abid, yüklerini taşıyan ve kazanan taraf olurlar. Oyun, Ozanın bu olaydan ders çıkarılmasını istemesiyle sona erer.