Yazar: Namık Kemal

Namık Kemal’in bir tiyatro oyunu olan “Gülnihal” isimli eseri Tanzimat döneminde geçmektedir. İçinde hem bir aşk hikâyesi barındırıyor, hem de makam ve para hırsı ile insanların neler yapabileceğini gözler önüne seriyor. Eser ayrıca günümüz Türkçesi ile oldukça sade bir anlatıma da sahip.

Özet

Tanzimat dönemi sıralarında yaşanan hikâyede, Gülnihal eskiden bir bey kızı olan ve bir beyi de sevmekte iken, beyin düşmanları tarafından öldürülmesi sonrası esir alınan, sonrasında ise İsmet Hanımın annesinin hizmetinde bulunan bir şahıstır. İsmet Hanımın yanına gelmeden evvel pek çok işkence çekmiş, çeşitli konaklarda insanların zalimce öldürülmesine şahitlik etmiş, tüm bunlar sonrasında adeta kalbi kararmıştır. İsmet Hanım ise kendisine şefkatle yaklaşmış, bu sayede Gülnihal de ilk kez beyinden sonra onu sevmiştir. İsmet Hanım’ın annesi, ölüm döşeğinde iken kızı İsmet’i Gülnihal’e emanet etmiştir. Gülnihal de bu emanete sıkıca bağlanmış, ömrünü İsmet Hanım’ın mutluluğuna adamıştır.

İsmet Hanım da Gülnihal gibi bir beye âşıktır ve âşık olduğu Muhtar Bey’in de düşmanları bulunmaktadır. Muhtar Bey ile İsmet Hanım akraba oldukları gibi o dönemde sancak beyi olan Kaplan Bey de her ikisinin akrabasıdır. Ancak Muhtar Bey’in aksine zalim biridir ve halka yaptığı zulümler sonrası halkın da nefretini kazanmıştır. Muhtar Bey ise halkın sevdiği bir isimdir. Kaplan Bey, Muhtar Bey’in böylesine seviliyor olmasından dolayı da Muhtar Bey’e karşı düşmanlık beslemektedir. Ayrıca Muhtar Bey gibi o da İsmet’i sevmektedir. Gülnihal İsmet ile Muhtar Bey’i bu düşmanlıklara karşı uyarsa da ikisi de arabalarının böyle bir düşmanlık yapacağına inanmak istemez. Kaplan Bey’in, İsmet’i sadece miras için ve biraz da Muhtar’dan intikam almak adına sevdiğini ikisi de kabullenmez ve halkın ve kendilerinin buna müsaade etmeyeceklerini söylerler. Gülnihal’in Muhtar’a yaptığı Kaplan Bey’in yerine geçme teklifi de gereksiz bulunur. Ayrıca kan dökme taraftarı da olmayan Muhtar Bey, buna itiraz ederek Gülnihal’i susturur. İsmet Hanım ise yaşananlardan duyduğu üzüntü ve dadısından dinlemiş olduğu vahşet haberlerinden korkarak oradan gitmek istediğini söyler. Tam bunların konuşulduğu sırada ise bulundukları konak basılır ve Muhtar Bey, Kaplan Bey’in adamları tarafından tutuklanır. İsmet Hanıma da, saraya gelmesini aksi takdirde Muhtar Bey’in öldürülebileceğini bildiren bir mektup bırakırlar.

Kaplan Bey istediğini elde etmiş, hem Muhtar’ı tutuklatmış hem de İsmet Hanım’ı saraya getirmiştir. Kaplan Bey’in annesi oğlunun İsmet ile evlenmesine karşı çıksa da, Kaplan Bey, İsmet ile evlenip Muhtar’ı kahretmek isteğinde olduğu için İsmet’i oğluna ister. İsmet hem annesine hem oğluna bu evliliği istemediğini söyler ve bayılır. Gülnihal, İsmet’i ikna edeceğini söyleyerek hem İsmet’i olası bir cezadan kurtarır, hem de Muhtar’ın kurtulması için bir plan yapar. İsmet’i, Kaplan Bey ile nişanlanmaya ikna eder. Muhtar Bey ise bunu duyunca İsmet’e darılır. Gülnihal ile İsmet bir yolunu bulup zindana girer fakat Muhtar İsmet ile konuşmak istemez.

Gülnihal, Kaplan Bey’in yakın adamı olan ama esasında Kaplan Bey’den kardeşinin intikamını almak isteyen Zülfikar Ağa ile işbirliği yapar. Zülfikar Ağa da zamanında Gülnihal ile evlenmek istemiş ama reddedilmiştir. Gülnihal, Muhtar’ı kurtarması halinde onu sevebileceğini söyleyerek Muhtar’ı kurtarmaya çalışır. Ayrıca Zülfikar Ağa’nın niyeti de Kaplan Bey’i öldürerek yerine Muhtar’ın geçmesini sağlamaktır.

Zülfikar Ağa bir yolunu bularak Muhtar’ın zindandan kurulmasını sağlar. Serbest kalan Muhtar Bey bir süre saklanır. İsmet ise bu sırada Muhtar’ın öldüğünü düşünmektedir.

Muhtar halk ile bir araya gelerek nasıl bir yol izleyeceklerinin planını hazırlarlar. Bu sırada Muhtar olanları öğrenir, İsmet’in masumiyetini de duyunca daha da hırslanır. Halk Muhtar’ı Sancak Bey’i olmaya ikna eder. Padişah’tan da Kaplan Bey’in de öldürülmesine dair ferman gelir. Bu zamana kadar Kaplan Bey’i oyalayarak Muhtar’ın da yaşadığını öğrenen İsmet, durumu belli etmeden Kaplan Bey’i idare etmeye devam eder. Ancak Kaplan Bey sonunda kararlı bir şekilde İsmet ile nikâhlarının kıyılmasını ister. İsmet ile Gülnihal’in tüm itirazları boşa çıkar. Gülnihal araya girmek istediğinde ise Kaplan Bey onu hançerler. Bu sırada Muhtar ile adamları odaya girer ve İsmet’i kurtarırlar. Kaplan Bey’in infaz işlemini ise bizzat Zülfikar Ağa gerçekleştirmek ister ve bu işte de gecikmez.

Gülnihal’i ise ölmek üzereyken bulurlar. Zülfikar Ağa’ya olan vaadiyle arasına ölümün girdiğini söyleyen Gülnihal ise aslında mutludur çünkü ömrü boyunca sevdiği adama ihanet etmeden ölebilecektir. Zülfikar Ağa odayı terk eder, İsmet de dadısının yanına gelir. Gülnihal ayağa kalkmaya çalışır, görevini tamamlamanın mutluluğu içinde İsmet’in kollarında can verir.